İhan Berk ( Emrullah İlhan Birsen ) - Acının Tadı

Araştırmacı kişiliği, özgün duyarlılıkları ve buluşlarıyla 20. Yüzyıl Türk şiirinin en önemli isimleri arasında İlhan BERK.

Şiirleri ve yaşantısı ile şiirin en ucunda duran, anlamı tamamen şiirden atan ve Behçet Necatigil’in deyişiyle “Şiirimizin Uç Beyi” bir şairi, İlhan Berk’i anlatacağım yaşam öyküsü ve şiirleriyle…

Ressamca şiir yazar, şairce resim yapan İlhan Berk… Resimleri sorulduğunda; “Benim tavrım bir ressam tavrı değil, bir şair tavrı. Şiirle bir ilgi kurmaya kalkarsak, şiir gibi bir anlık ’tan söz etmeliyim: Bir yaprak düşer gibi düşer bir dize bende; resim de öyle” der…

Ayhan Bozkurt’un anılarından dinliyoruz şairimizi:

“İlhan Berk Seyyah”. Ben böyle demeyi tercih ederim Türkçe şiirin bu büyük ustasının ismini. Sokağa adımını atar atmaz şiir başlardı onun için. Nesnelerin dünyasından şiir çıkarırdı. Sadece nesnelerin demeyelim, canlıların, bitkilerin dünyasını da ekleyelim. Bir seyyahtı o… Bir şiir değil, birçok şiir çıkarırdı gördüğü nesnelerden. Bakın bir şiirinde şöyle diyor:

“Bak­tım bir kaplumbağa suya uzanamıyordu suyu biraz öne çektim”

Yaşamadım ben, yazdım, okudum sadece.

Hayat ya yaşanır ya yazılır zaten.

Yaşasaydım yazmazdım…

Yavaş sessiz senin buyruğunda toplanır altın yavaş sessiz

Yavaş sessiz senin buyruğunda dağılır buğday yavaş sessiz

Yavaş sessiz senin buyruğunda bölünür halkın ekmeği

Seninle hızla kararır bozulur ipek seninle hızla

Hızla düğümlenir bulanır su seninle

Körlenir seninle hızla emeğin tarihi

Ve seninle yavaş yavaş çıkar bakıra kuvarsa tunca yavaş yavaş

Acının uzun uzun yazılan adı.

Hesna Hanım ve Veli Bey’in altıncı ve son çocukları olarak dünyaya geldi İlhan Berk. Kurtuluş mücadelesinin verildiği yıllar, nitekim yoksullun süregeldiği bu sahada Berk ailesi de ne yazık ki almıştı yoksulluktan payını.  Babasının başka bir kadınla evlenip hayatlarından ayrılması kendinde derin bir etki oluşturur. Çocukluğum olmadı diye tanımlar babasının yokluğunu. Kendisini küçük bir yaşta bırakıp giden bir baba için belki de en zarif ve uygun olan bu ifadeyi ön görmüştü.

İlhan Berk için hayattaki en değerli varlık annesi idi. Duru göllere benzetiyordu annesini.

Yoksulluk, babasızlık, deli bir abla üstelik ablasını çıkan bir yangında kaybetmesi... Kendisinin asur içinde geçen hayatı kim bilir iktidar-ı hayatiyeyi yazım da bulmasına sebebiyet vermiştir.    

İlkokul beşinci sınıfta okul gazetesini çıkarma görevini üstlenmesiyle edebiyata ve şiire merakı artmaya başlamıştı. Bir kız vardı; çocuk kalbiyle çok seviyordu onu. Bütün şiirleri onaydı. Asur içinde olan hayatını yazarak hafifletiyordu. Yazmak onu sıkıntılarından kurtarıyordu adeta. Yoksulluk nedeniyle çalışması da gerekiyordu ve okula ara vermek durumunda kaldığı bir dönem oldu. Bir dişçinin yanında çalışıyordu; onun desteğiyle okulu bitirdi. İlhan, ailede okuyan tek çocuk olacak ve daha fazlasına da ulaşacaktı. Muhit Dergisinde Necip Fazıl’ın “Kaldırımlar” şiiri ile adeta büyülenmişti. 

Sonsuzluk”, “hülya”, “ateş”, “kızıl”  şiirlerinde en çok kullanmayı tercih ettiği sözlerdendi. Öğretmenlik yapmaya başlamıştı anacak sürekli iyi bir öğretmen olup olmadığını sorguluyor kendince iyi bir öğretmen olamadığının kanısına ulaşınca istifa etmişti. Antoloji, deneme, söyleyişi, otobiyografik anlatı üründe eserler vermesine rağmen tüm varlığını şiir yazmaya adadı. Kendisini daima şiirle bütünleştirmiş bir şairimizdir. Birçok şiirleri ve şiir kitaplarını okurlarına sundu.  

Yaşanmışlığa ve şiirlerine rağmen bir nokta koymak gerekiyor ne yazık ki. Hayat denilen bu yolda 90 yıl misafir kalan, arkasında güçlü eserler bırakan, hayatı boyunca yaşadıklarını eserlerine nükseden, yaşayamadığı hayattan ilham alan bir İlhan Berk göçtü bu dünyadan…

                                                                                                                        RABİA SOYLU
                                                                                                                       KÜTAHYA SBL